De twee ABS-Sulzer pompen van het rioolgemaal Het Kleine Ros zijn geplaatst in een 3,5 m diepe pompkelder. Linksboven met gele rand de niveaumeter die het waterniveau in de put meet op basis van radar.

Kennisvoorsprong

De flexwoningen moesten voor eind 2024 in gebruik worden genomen. Omdat er dus enige haast was om deze woningen op een rioolgemaal aan te sluiten, is er gekozen voor een standaard ontwerp. Jan Dijkstra, als accountmanager van Mous betrokken bij het project, wijst op een voordeel dat zijn bedrijf had bij de aanbesteding. ‘De meeste van de ruim 500 gemalen in deze gemeente zijn door ons bedrijf ontworpen en geplaatst. Dat gaf ons een kennisvoorsprong. We zijn gewend om samen te werken met lokale partijen en kunnen door ons netwerk snel schakelen met de opdrachtgever. Het is met dit soort projecten nu eenmaal zo dat het makkelijk is als je elkaar onderling weet te vinden. Zo konden we het gemaal snel en binnen de tijd realiseren.

Kritische storingen direct doorgeleid naar storingsmonteur

Ontwerp

In het uiteindelijke ontwerp voor het gemaal Het Kleine Ros is gekozen voor twee ABS-Sulzer pompen. Die bieden samen voldoende capaciteit voor de ruim 300 woningen. De pompen werken alternerend – afwisselend – waardoor ze beiden ongeveer dezelfde hoeveelheid draaiuren maken. Het in- en uitschakelen van de pompen gebeurt aan de hand van de gegevens van een niveaumeter op basis van radar, die het waterniveau in de put meet. De PLC bepaalt welke pomp moet inschakelen en zorgt er uiteraard ook voor dat bij uitval van de ene pomp de tweede het werk volledig overneemt. Van der Werf: ‘Het aantal keren in- en uitschakelen is nu nog beperkt, omdat er nog relatief weinig woningen zijn aangesloten. Dat zal in de toekomst met de extra huizen van de nieuwe wijk uiteraard toenemen. Wel zal het patroon van schakelingen voor dit gemaal, zowel nu als straks als er meerdere woningen zijn aangesloten, relatief constant zijn, omdat er geen grote pieken en dalen zijn in de aanvoer van poep en pies. Dat zou anders zijn als er ook regenwater wordt afgevoerd op het gemaal, maar die stelsels zijn in Wijk bij Duurstede gescheiden van elkaar.'

De besturingskast met PLC en het grafische bedieningspaneel in de groene buitenopstellingskast.

Buffertijd

Verder zit er in het rioolgemaal een schuifafsluiter waarmee de toevoer van rioolwater is af te sluiten in geval van onderhoud of calamiteiten. Het rioolstelsel van de 48 flexwoningen die nu achter het gemaal zitten, is zodanig gedimensioneerd dat een tijdelijke afsluiting mogelijk is, zonder de bewoners in de problemen te brengen. Dat noemen we de buffertijd, oftewel de tijd dat je niet hoeft te pompen. Wanneer de 250 extra woningen in de nieuwe wijk straks worden aangesloten, zal de buffertijd aanzienlijk korter zijn.
Als sluitstuk van de installatie bevinden zich in de besturingskast de PLC en het bedieningspaneel (HMI). Daarop zijn alle relevante gegevens af te lezen, zoals druk, flow en temperatuur. ‘Het is een modern en grafisch fraai paneel geworden met dezelfde informatie die we op de hoofdpost ook kunnen uitlezen’, zegt Mark Brouwer, beheerder & directievoerder Water, Riolering, Kabels & Leidingen bij  de gemeente. ‘Hierdoor kun je zowel ter plekke als op afstand alle belangrijke zaken monitoren. Ook kun je de instellingen eventueel wijzigen, al zal dat bijna nooit nodig zijn. Nadat het systeem goed is ingeregeld, blijft het in principe zoals het is’. Via hetzelfde communicatieprotocol (Modbus) vinden ook de storingsmeldingen plaats die in eerste instantie bij de gemeente terechtkomen. Kritische storingen – zoals een pomp die niet beschikbaar is – worden direct doorgeleid naar de dienstdoende storingsmonteur of piketdienst.

‘Voor onderhoud kan pomp in zijn geheel uit gemaal worden getild’

Plaatsing

Na voltooiing van de bouwput was het slechts een kwestie van het plaatsen van de pompen en deze aansluiten op het rioolstelsel. Omdat de installatie grotendeels prefab op de bouwplaats werd aangeleverd, nam die plaatsing uiteindelijk niet meer dan een dag in beslag. Als laatste stap in het project werd de installatie door Mous ingeregeld.

Onderhoud

Naast dat we bij de bouw rekening moesten houden met de 250 extra huizen die er straks op aangesloten moeten worden, was er de eis dat het gemaal onderhoudsvriendelijk moest zijn gedurende de volledige levenscyclus. Van der Werf: ‘Dat kunnen we garanderen doordat het bij het project betrokken adviesbureau pompen selecteerde die zelden verstoppen. Het onderhoud blijft beperkt tot reguliere inspecties en eventuele vervanging van slijtdelen.’ Dit onderhoud wordt om veiligheidsredenen overigens zoveel mogelijk buiten de put uitgevoerd. ‘De pomp kan in zijn geheel uit het gemaal worden getild. Onderhoudsmonteurs hoeven straks dus niet in de put af te dalen. Mocht het toch nodig zijn dat de monteurs moeten afdalen in de put, dan zijn er bij de aanleg van de installatie voorzorgsmaatregelen genomen om dit onderhoud veilig te kunnen uitvoeren. Zo kan de aanvoerleiding dubbel worden afgesloten.’ Van der Werf geeft aan dat de monteurs om veiligheidsredenen sowieso nóóit zonder een buddy werken bij een situatie zoals bij ‘Het Kleine Ros’. ‘Eén persoon kan in de put werken, de tweede persoon controleert voortdurend of alles nog in orde is. Daarbij dragen de onderhoudsmedewerkers ook altijd een gasmeter. Zo voorkom je te allen tijden dat ze zich in de situatie vergissen en toch in een gevaarlijke situatie terecht komen.’
Mark Brouwer kijkt namens de gemeente met tevredenheid terug op de samenwerking met Mous Waterbeheer voor het project. ‘We zijn blij met het eindresultaat. Het is altijd prettig om voor een project samen te werken met partijen die alle benodigde kennis in huis hebben, pragmatisch werken en precies weten wat er moet gebeuren.’

Tekst: Marjolein de Wit
Fotografie: Mous

Lees meer artikelen in het dossier Waterleidinginstallaties